چرا جراحی برای پیرچشمی اصلاً توصیه نمی‌شود؟

آیا برای رفع پیرچشمی به دنبال جراحی هستید؟
دکتر امیر اسهرلوس

تعریف پیرچشمی

پیرچشمی (Presbyopia) یک روند طبیعی در سیستم بینایی است و به هیچ وجه یک بیماری محسوب نمی‌شود. در واقع، همه افراد با افزایش سن به آن دچار خواهند شد. در این حالت، عدسی داخل چشم که در جوانی بسیار انعطاف‌پذیر است، به‌تدریج سخت و غیرقابل تغییر می‌شود. به همین دلیل، چشم توانایی فوکوس روی اجسام نزدیک مانند کتاب، موبایل یا صفحه کامپیوتر را از دست می‌دهد.

علت بروز پیرچشمی:

علت اصلی پیرچشمی، کاهش تدریجی خاصیت کشسانی و انعطاف پذیری عدسی و کاهش عملکرد عضلات تطابقی چشم است. این تغییرات ساختاری به‌طور طبیعی از دهه چهارم زندگی آغاز می‌شوند و به مرور زمان پیشرفت می‌کنند. هیچ دارو یا جراحی قادر به متوقف کردن این فرآیند فیزیولوژیک نیست؛ بلکه تنها می‌توان آن را با ابزارهای نوری یا لنزها جبران کرد.

سن شروع پیرچشمی:

پیرچشمی معمولاً از حدود ۴۰ سالگی شروع می‌شود. افراد ابتدا متوجه می‌شوند که باید نوشته‌ها را کمی دورتر بگیرند تا واضح‌تر ببینند. با گذشت زمان، نیاز به عینک مطالعه یا روش‌های دیگر اصلاحی افزایش پیدا می‌کند. در سنین بالاتر از ۵۵ سالگی، این روند به اوج خود می‌رسد و معمولاً بدون کمک اپتیکی دید نزدیک امکان‌پذیر نخواهد بود.

روش‌های اصلاح پیرچشمی:

برای اصلاح پیرچشمی، روش‌های متنوعی معرفی شده‌اند:
۱. عینک‌ها:
عینک مطالعه ساده‌ترین و رایج‌ترین روش است. عینک‌های دوکانونی یا تدریجی (Progressive) امکان دید هم‌زمان در فاصله‌های مختلف را فراهم می‌کنند و یکی از ایمن‌ترین و علمی‌ترین انتخاب‌ها هستند.

۲. لنزهای تماسی:
لنزهای مولتی‌فوکال با طراحی خاص می‌توانند دید نزدیک و دور را هم‌زمان بهبود دهند. برخی افراد نیز از تکنیک مونوویژن استفاده می‌کنند، یعنی یک چشم برای دید دور و چشم دیگر برای دید نزدیک اصلاح می‌شود.

۳. قطره‌های چشمی جدید:
در سال‌های اخیر، قطره‌هایی معرفی شده‌اند که با کوچک کردن مردمک یا افزایش انعطاف‌پذیری عدسی، دید نزدیک را برای چند ساعت بهبود می‌دهند. اثر این داروها موقتی است و جایگزین دائمی برای عینک یا لنز محسوب نمی‌شوند.

۴. جراحی‌ها:
انواع جراحی‌های مختلف برای اصلاح پیرچشمی معرفی شده‌اند. در ادامه، مهم‌ترین آن‌ها و مشکلاتشان بررسی می‌شود.
مشکلات و عوارض جدی که در جراحی های موسوم به جراحی پیرچشمی ایجاد می شود در هر کدام از جراحی ها به شرح زیر می باشد:

:: جراحی کاشت لنز داخل چشمی چند کانونه یا مولتی‌فوکال:
این روش شامل جایگزینی یا افزودن لنز مصنوعی چندکانونی به چشم از طریق جراحی داخل چشم است. در نگاه اول به نظر می‌رسد بیمار می‌تواند هم دید دور و هم دید نزدیک داشته باشد. اما مشکلات زیادی گزارش شده است:

۱- بسیاری از بیماران از افت کیفیت بینایی به‌ویژه در نور کم شکایت دارند.
۲- هاله و خیرگی اطراف چراغ‌ها، مخصوصاً هنگام رانندگی شبانه، شایع است. دید شب در برخی از بیماران به معنای واقعی به حد افتضاح به هم می ریزد!
۳- کنتراست دید به شدت کاهش پیدا می‌کند؛ یعنی رنگ‌ها و سایه‌ها کمتر از حالت طبیعی واضح هستند.
۴- جراحی داخل چشمی همیشه با خطراتی مانند عفونت، خونریزی یا جداشدگی شبکیه همراه است.

در صورت نارضایتی، اصلاح این وضعیت بسیار دشوار و پرخطر است. در عمل، تنها تعداد محدودی از بیماران از این روش رضایت کامل دارند و درصد بالایی پس از جراحی همچنان نیازمند عینک خواهند بود. البته در اکثر موارد حتی با تجویز عینک نیز مشکلات دید حل نمی شود و بیمار به ناچار مجددا باید تن به جراحی دهد و لنز از چشم خارج شود که عوارض زیاد و هزینه های بالا را متحمل خواهد شد.

:: جراحی فمتولیزیک سوپراکور:
سوپراکور یک روش لیزری است که تلاش می‌کند با تغییر شکل قرنیه، دید نزدیک را بهبود دهد. هرچند از نظر تئوریک جذاب است، اما نتایج بالینی نشان داده‌اند:
۱- بیماران ممکن است دچار کاهش وضوح دید در فاصله‌های مختلف شوند.
۲- در نور شب یا محیط‌های تاریک، کیفیت دید به شدت پایین می‌آید.
۳- پیرچشمی ماهیت پیشرونده دارد، بنابراین اثر سوپراکور نیز به مرور زمان کاهش پیدا می‌کند.
۴- بیماران در بسیاری از فعالیت‌ها همچنان مجبور به استفاده از عینک خواهند بود.
۵- خطر خشکی چشم و حساسیت به نور پس از عمل شایع است.

به همین دلیل، این روش بیشتر یک تجربه آزمایشی باقی مانده و به‌عنوان درمان استاندارد شناخته نمی‌شود. انجام آن مطلقا و مطلقا توصیه نمی شود.

:: جراحی مونوویژن لیزیک:
در این تکنیک، یک چشم برای دید دور و چشم دیگر برای دید نزدیک لیزر می‌شود. ایده ساده است، اما مشکلات جدی به همراه دارد:

۱- هماهنگی بین دو چشم کاهش پیدا می‌کند و دید سه‌بعدی مختل می‌شود.
۲- کارهایی مثل رانندگی، استفاده از ابزارهای دقیق یا فعالیت‌های ورزشی با مشکل همراه خواهد بود.
۳- بسیاری از بیماران تحمل این وضعیت را ندارند و احساس نارضایتی شدید می‌کنند.
۴- تغییرات ایجادشده در قرنیه غیرقابل برگشت هستند.

به همین دلیل، مونوویژن لیزیک تنها برای افراد خاصی که از قبل با لنزهای مونوویژن سازگار بوده‌اند، توصیه می‌شود. انجام روش مونوویژن فقط با لنزهای تماسی توصیه می شود و به عنوان یک روش جراحی دائمی قطعا عاقلانه نمی باشد.

:: کاشت کمرا اینلی در قرنیه (Kamra Inlay):
در این روش، یک دیسک کوچک در ضخامت قرنیه کاشته می‌شود. این دیسک مانند یک سوراخ سوزنی عمل کرده و عمق میدان دید را افزایش می‌دهد. اما عوارض مهمی دارد:
۱- کاهش کیفیت دید دور و اختلال در بینایی در شرایط کم‌نور.
۲- ایجاد مشکلات شدید در رانندگی شبانه.
۳- احتمال عفونت، التهاب یا جابه‌جایی اینلی.
۴- در مواردی، آسیب‌های قرنیه غیرقابل جبران خواهند بود.

به دلیل همین مشکلات، بسیاری از کشورها استفاده از این روش را محدود یا متوقف کرده‌اند.

جمع‌بندی مشکلات جراحی پیرچشمی

با توجه به بررسی‌های علمی و گزارش‌های بیماران، می‌توان نتیجه گرفت که:
هیچ روش جراحی برای پیرچشمی تاکنون ایمن، پایدار و بدون عارضه نبوده است. بیشتر بیماران پس از جراحی همچنان نیاز به عینک دارند. عوارض جراحی‌ها اغلب دائمی و غیرقابل برگشت هستند. بنابراین، توصیه علمی و عملی این است که برای درمان پیرچشمی، جراحی گزینه مناسبی محسوب نمی‌شود.

روش‌های ایمن برای درمان پیرچشمی

ایمن‌ترین و علمی‌ترین راهکارها برای اصلاح پیرچشمی شامل موارد زیر هستند:
۱- عینک‌ها: ساده، دقیق، بدون عارضه و قابل تنظیم بر اساس تغییر شماره چشم.
۲- لنزهای تماسی مولتی‌فوکال یا مونوویژن: برای افرادی که تمایل به عدم استفاده از عینک دارند.
این روش‌ها غیرتهاجمی، برگشت‌پذیر و قابل اعتماد هستند و به‌راحتی با شرایط فردی هر بیمار هماهنگ می‌شوند.

خدمات تخصصی در کلینیک دکتر اسهرلوس:

در کلینیک ما، تمام روش‌های علمی و استاندارد برای اصلاح پیرچشمی ارائه می‌شوند. از طراحی تخصصی عینک‌های تدریجی و دوکانونی گرفته تا تجویز لنزهای مولتی‌فوکال و مشاوره در زمینه استفاده از قطره‌های جدید، همه خدمات با تجهیزات پیشرفته و به‌روز انجام می‌شود. هدف ما، انتخاب ایمن‌ترین و مؤثرترین روش بر اساس شرایط هر بیمار است تا بهترین کیفیت دید در فعالیت‌های روزمره فراهم گردد.

واژگان کلیدی این مقاله:
پیرچشمی، درمان پیرچشمی، جراحی پیرچشمی، کاشت لنز مولتی‌فوکال، مونوویژن لیزیک، سوپراکور، کمرا اینلی، عوارض جراحی پیرچشمی، عینک پیرچشمی، لنز تماسی مولتی‌فوکال، کلینیک دکتر اسهرلوس