چشم‌ها از ظریف‌ترین و حساس‌ترین اعضای بدن هستند و فقط یک لحظه بی‌احتیاطی می‌تواند به کاهش بینایی یا حتی نابینایی منجر شود. از ورود یک ذره گرد و غبار ساده تا پاشیدن مواد شیمیایی یا ضربه شدید در ورزش، هرکدام می‌توانند یک «اورژانس چشمی» واقعی باشند.
دانستن کمک‌های اولیه برای آسیب‌های چشمی باعث می‌شود قبل از رسیدن به پزشک، از بدتر شدن آسیب جلوگیری کنید و شانس حفظ بینایی را بالا ببرید.
⚕️ هشدار مهم: این مقاله فقط جنبه آموزشی دارد و جایگزین معاینه و درمان توسط چشم‌پزشک یا اپتومتریست نیست. در هر نوع آسیب جدی یا شک به خطر دید، حتماً باید فوراً به اورژانس یا چشم‌پزشک مراجعه کنید.
چشم از چندین لایه و ساختار ظریف (قرنیه، ملتحمه، عدسی، شبکیه، عصب بینایی و…) تشکیل شده است. به همین دلیل، حتی یک آسیب ظاهراً سطحی می‌تواند به ساختارهای عمیق‌تر صدمه بزند و در آینده روی دید تأثیر بگذارد.
آسیب‌های چشمی رایج شامل موارد زیر هستند:
چرا اقدام سریع در کمک‌های اولیه چشم حیاتی است؟
اگر کمک‌های اولیه به‌درستی و به‌موقع انجام نشود، این عوارض می‌تواند رخ بدهد:
پس حتی اگر آسیب «کوچک» به نظر می‌رسد، نباید آن را دست‌کم گرفت.
در صورت دیدن هرکدام از علائم زیر، خودتان را درگیر کمک‌های اولیه طولانی نکنید؛ فقط چشم را تا حد امکان محافظت کنید و فوراً به اورژانس بروید:
در این حالت‌ها، فشار نیاورید، جسم را دستکاری نکنید، روی چشم چیزی نمالید و فقط برای محافظت موقت از چشم (بدون فشار) از پانسمان سبک یا محافظ استفاده کنید.
در این موارد، چشم‌پزشک می‌تواند با ابزارهای مخصوص جسم را خارج کند و در صورت نیاز قطره‌های مناسب تجویز کند.
خراشیدگی قرنیه معمولاً وقتی اتفاق می‌افتد که چیزی روی سطح چشم کشیده شود؛ مثل ناخن، کاغذ، شاخه گیاه، لنز تماسی خراب، یا مالیدن چشم در حالی که جسم خارجی در آن وجود دارد.
حتی اگر درد بعد از چند ساعت کمتر شد، بهتر است حتماً معاینه چشم‌پزشک انجام شود؛ چون خراش‌های قرنیه در صورت عفونت یا درمان نادرست می‌توانند روی دید تأثیر دائمی بگذارند.
ضربه با توپ، مشت، درِ کابینت، تصادف و… می‌تواند باعث «چشم بادنجانی» (کبودی اطراف چشم) شود. گاهی آسیب فقط سطحی است، اما در بعضی موارد ضربه به ساختارهای داخلی چشم هم آسیب می‌زند.
یک تکه یخ را درون پارچه تمیز قرار دهید (یخ مستقیم روی پوست نگذارید).
۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی پلک بسته و اطراف چشم قرار دهید.
این کار را طی ۲۴ ساعت اول چند بار تکرار کنید تا تورم کمتر شود.
در صورت مشاهده هرکدام از موارد زیر، فوراً به اورژانس یا چشم‌پزشک مراجعه کنید:
سوختگی شیمیایی یکی از خطرناک‌ترین انواع آسیب‌های چشمی است و ثانیه‌ها در آن اهمیت دارند. مواد شوینده قوی، لوله‌بازکن‌ها، سفیدکننده‌ها، اسید باتری و… می‌توانند در چند دقیقه به قرنیه آسیب جدی بزنند.
در سوختگی شیمیایی چشم اولین و مهم‌ترین اقدام، شست‌وشوی فوری و طولانی‌مدت چشم با حجم زیاد آب است.
چشم آسیب‌دیده را زیر جریان ملایم آب تمیز قرار دهید.
از هر منبعی که در دسترس است استفاده کنید: شیر آب، دوش، شیلنگ، بطری آب و…
شست‌وشو را حداقل ۱۵ تا ۲۰ دقیقه ادامه دهید. در مورد مواد قلیایی قوی، هرچه طولانی‌تر بهتر.
سر را طوری خم کنید که چشم آسیب‌دیده پایین‌تر باشد تا آب آلوده وارد چشم دیگر نشود.
با انگشتان تمیز پلک‌ها را آرام باز کنید تا آب به همه قسمت‌های چشم و پشت پلک برسد.
این نوع سوختگی ممکن است در اثر موارد زیر رخ دهد:
کمک‌های اولیه:
قرار گرفتن بدون محافظت در برابر نور شدید جوشکاری، آفتاب برف‌گیر، دریا یا دستگاه‌های برنزه‌کننده می‌تواند باعث «آفتاب‌سوختگی قرنیه» یا کراتیت نوری شود.
علائم معمولاً چند ساعت بعد ظاهر می‌شود:
کمک‌های اولیه:
برای پیشگیری، همیشه در این شرایط از عینک ایمنی استاندارد یا عینک آفتابی با فیلتر کامل UV استفاده کنید.
این گروه از آسیب‌ها کاملاً اورژانسی هستند و کمک‌های اولیه فقط به معنی محافظت و بی‌حرکت نگه داشتن چشم تا رسیدن به بیمارستان است.
می‌توانید از یک لیوان کاغذی یا پلاستیکی تمیز استفاده کنید و آن را روی استخوان‌های اطراف چشم قرار دهید (نه روی خود چشم) و با بانداژ دور سر ثابت کنید.
هدف این است که چیزی به طور اتفاقی به چشم نخورد و روی آن فشار وارد نشود.
بخش بزرگی از آسیب‌های چشمی کاملاً قابل پیشگیری هستند.
کودکان کنجکاو هستند و چشم‌هایشان بیشتر در معرض خطر قرار دارد؛ از اسباب‌بازی‌های تیز گرفته تا مواد شوینده و اسپری‌ها.
نه همیشه؛ اگر فقط مژه یا گرد و غبار ریز باشد و با چندبار پلک زدن یا شست‌وشوی ملایم با آب تمیز، احساس جسم و سوزش از بین برود و دید طبیعی باشد، معمولاً نیاز فوری به پزشک نیست. اما اگر احساس جسم باقی ماند، چشم قرمز و دردناک شد یا تاری دید داشتید، حتماً باید معاینه شوید.
خیر. استفاده خودسرانه از قطره‌های آنتی‌بیوتیک یا استروئیدی می‌تواند علائم را مخفی کند یا عوارض جدی ایجاد کند. قطره مناسب باید بعد از معاینه توسط چشم‌پزشک تجویز شود. در کمک‌های اولیه، تمرکز اصلی روی شست‌وشوی صحیح، جلوگیری از فشار و مراجعه به‌موقع به پزشک است.
اگر ضربه سبک بوده، فقط کبودی سطحی اطراف چشم ایجاد شده، درد خفیف است و هیچ‌گونه تاری دید، دوبینی، جرقه‌های نور یا سردرد شدید ندارید، می‌توانید در خانه با کمپرس سرد وضعیت را پیگیری کنید.
اما در صورت هرگونه تغییر در دید، درد شدید، خونریزی داخل چشم یا سردرد و تهوع، مراجعه به پزشک ضروری است.
بله. حتی اگر درد کاهش پیدا کند، ممکن است آسیب عمیق‌تری به قرنیه یا سایر بخش‌های چشم وارد شده باشد. سوختگی‌های شیمیایی چشم همیشه نیاز به معاینه تخصصی دارند.
خیر. در بعضی موارد مثل زخم نافذ، پارگی یا احتمال خونریزی داخل چشم، بستن سفت چشم می‌تواند فشار داخل چشم را بالا ببرد و خطرناک باشد.
در حالت کلی، اگر نوع آسیب را نمی‌دانید، بهتر است فقط یک پوشش سبک و بدون فشار روی چشم قرار دهید یا از یک محافظ سفت (مثل لیوان کاغذی) روی استخوان‌های اطراف چشم استفاده کنید و تصمیم نهایی را به پزشک بسپارید.
چشم‌ها سرمایه‌ای هستند که جایگزین ندارند؛ یادگیری و آموزش کمک‌های اولیه برای آسیب‌های چشمی به خودتان و خانواده، یکی از بهترین سرمایه‌گذاری‌ها برای سلامت شماست.
۲ اسفند ۱۴۰۱
بیماری خشکی چشم: تشخیص و درمان
۲ آذر ۱۴۰۲
ارتباط قوزقرنیه و کمبود ویتامین دی (D)
۲۲ آبان ۱۴۰۴
عینک طبی با عدسی‌های مناسب می‌تواند سه عیب شایع چشم یعنی آستیگماتیسم، نزدیک‌بینی و دوربینی را اصلاح کند و دیدی شفاف و بدون خستگی برای شما فراهم سازد. در این مقاله به‌صورت کامل نحوه عملکرد عینک طبی، انواع عدسی، روش...
تمامی حقوق این مجموعه متعلق به دکتر امیر اسهرلوس است.
طراحی وب‌سایت: هورماه
